दिवाकरांच्या नाट्यछटा - ४ (’-पण बॅट नाही!’)[अंतिम]

दिवाकरांच्या अनेक नाट्यछटांमधे जीवनातील विसंगती, दु:ख, खोटेपणा, अप्पलपोटेपणा, ढोंगीपणा अशा गोष्टींचे चित्रण असले तरी त्यांच्या सगळ्याच नाट्यछटा या साच्यात बसवता येत नाहीत. बरोबर आहे, प्रत्येक नाट्यछटेत हा मसाला ठासून भरलेला हवाच हा नियम का? रोजच्या जेवणात आपण अनेक चमचमीत पदार्थ खात असलो तरी शेवट वरणभाताने करतोच की! दिवाकरांची ’-पण बॅट नाही!’ ही नाट्यछटा अशीच आहे, एका लहानग्या क्रिकेट खेळाडूचे मोठे गंमतीदार चित्रण यात आहे. या नाट्यछटेचा प्राण म्हणजे हिची भाषा. दिवाकरांची निरीक्षणशक्ती किती बारीक नि अचूक होती हे या नाट्यछटेतून दिसते. दिवाकरांचे हे बोल दिवाकरांचे वाटतच नाहीत, ही नाट्यछटा वाचताना आपण जणू स्टेडियममधे ह्या बालक्रिकेटरशेजारी बसून त्याच्या तोंडचे बोलच ऐकत आहोत असा भास होतो. कुठलेही पात्र तितक्याच सहजतेने उभे करतो तो श्रेष्ठ लेखक असे जर म्हटले तर दिवाकरांना श्रेष्ठ लेखक का म्हणावे ह्या प्रश्नाचे उत्तर ह्या नाट्यछटेत मिळते. (एक मजेची गोष्ट म्हणजे, मराठी भाषा मोठ्या वेगाने बदलते आहे असे आपण रोज ऐकत असलो तरी खरेच तसे आहे का असा प्रश्न ही नाट्यछटा वाचल्यावर पडावा. ह्या नाट्यछटेतले बोल जर आजच्या एखाद्या बालक्रिकेटरच्या तोंडी टाकले तर ते मुळीच विचित्र वाटणार नाहीत, अगदी १००% शोभतील त्याला. ही नाट्यछटा ९५ वर्षांची असूनही असे व्हावे, ही मोठीच आश्चर्याची गोष्ट आहे, नाही का?)

वर सांगितल्याप्रमाणे, ही नाट्यछटा म्हणजे एका लहान क्रिकेट खेळाडूच्या तोंडचे उद्गार आहेत. नुकताच झेलबाद होऊन पॅवेलियनमधे परतलेला हा खेळाडू अर्थातच त्याचा दोष स्वत:कडे घेण्यास तयार नाही, तो पंचांचा चुकीचा निर्णय होता असे तो ठणकावून सांगतो आहे. मात्र आपल्या चांगल्या कामगिरीचे कारण म्हणजे आपली बॅट हे मान्य करायचा प्रामाणिकपणा त्याच्याकडे आहे. ही बॅट कशी बनली आहे, चेंडू टोलवायला कशी हुशार आहे नि कशी आपला जीव की प्राण आहे हेही पुढे तो आपल्याला सांगतो. मग ही लाखमोलाची बॅट दुस-याला द्यायची कशी? त्यामुळेच आपल्या मित्राने बॅट मागितल्यावर ह्या राजश्रींचे उद्गार आहेत, ’स्वत:च्या जीवाचा माणूस, अरे स्वत:चा जीव देईन मी, पण बॅट नाही!’

मूळ नाट्यछटा इथे वाचा.