पुणे पारपत्र कार्यालयातला सुखद अनुभव!

नुकतेच पारपत्र(पासपोर्ट) काढण्यासाठी पुणे पारपत्र कार्यालयात जाण्याचा योग आला. माझ्या अनेक मित्रांचे पासपोर्ट आता (न वापरताच) संपत आले असले तरी माझ्याकडे अजून पासपोर्ट नाही ही गोष्ट मला दिवसेंदिवस सलत होती, त्यामुळे पासपोर्ट काढायचा निर्णय झाला. हे एक सरकारी कार्यालय, त्यातच पारपत्र काढणे हे एक खूप किचकट काम अशी माहिती अनेकांकडून मिळाल्यामुळे तिथे जाताना मनात थोडीशी धाकधूकच होती, पण प्रत्यक्षात तिथे गेल्यावर आश्चर्याचा धक्का बसला. ९ वाजता तिथे पोचलेला मी १२:३० वाजता पारपत्राची पावती घेऊन बाहेर पडलोही, अर्थात याचे श्रेय तिथल्या चांगल्या व्यवस्थेला नि कार्यक्षम कर्मचा-यांनाच.

माझ्या अनुभवावरून पारपत्र काढणा-यांना या सूचना उपयोगी पडाव्यात.

१) पारपत्र कार्यालयात जेवढे लवकर जाल, तेवढे उत्तम. मी सकाळी नऊ वाजता तिथे पोचलो तरी जवळजवळ १५० लोक तिथे आधीच आलेले होते. १०:३० वाजता त्यांचे पारपत्राचे काम आटपून बाहेर पडत असलेल्या काही लोकांशी मी बोललो असता ते सकाळी ७ वाजताच तिथे आल्याचे कळले. तेव्हा सकाळी ८ वाजता तिथे जाण्यास हरकत नाही, अर्थात वेळ घालवण्यासाठी सोबत पेपर/पुस्तक/गाणी ऐकण्यासाठी काहीतरी ठेवणे उत्तम. (जमल्यास पाण्याची एक बाटलीही!)

२)पारपत्राचा फॉर्म इंटरनेटवर भरावा. पारपत्र फॉर्म इंटरनेटवर/हाताने भरणे असे दोन पर्याय उपलब्ध आहेत, त्यापैकी पहिला पर्याय उत्तम. त्यामुळे तुम्हाला नि पारपत्र कार्यालयाला होणारा त्रास दोन्ही वाचतात नि चुकाही टाळता येतात. इंटरनेटवर ह्या संकेतस्थळावर (https://passport.gov.in/pms/OnlineRegistration.jsp) प्रथम सगळी माहिती भरावी, त्यानंतर एक पीडीएफ फाईल (६ पृष्टे असलेली) तयार होईल, ती छापून घ्यावी. त्याचवेळी आपल्याला भेटीचा दिनांक नि वेळ दाखवली जाईल, ती लक्षात ठेवून त्या दिवशी पारपत्र कार्यालयात जावे. आपले पासपोर्ट आकाराचे ३ फोटो ह्या छापील अर्जावर चिकटवावेत व राहिलेली इतर माहिती हाताने भरावी. (लागू न होणा-या कलमांसमोर NOT APPLICABLE असे लिहावे.)

पारपत्रासाठी हे तीन पुरावे लागतात.

१) वयाचा पुरावा (शाळा सोडल्याचा दाखला/वाहन परवाना ई.)
२) शिक्षणाचा पुरावा (पदवी प्रमाणपत्र, दहावी/बारावी पास झाल्याचे प्रमाणपत्र ई.)
३) निवासाचा पुरावा (आपल्या कंपनीचे पत्र/आपल्या बॅंकेचे खातेनोंद पत्र/विजेचे बील/टेलिफोनचे बील ई. कंपनीचे पत्र नेल्यास कंपनीच्या ओळखपत्राच्या छायांकित प्रती आवश्यक)

ही सगळी मूळ कागदपत्रे अधिक प्रत्येक कागदपत्राच्या दोन प्रती(ज्यांवर स्वत: सही करावी) असे सगळे बरोबर न्यावे. तसेच आयत्यावेळी कुठलीही कागदपत्रे जोडण्यासाठी/पाहण्यासाठी मागितली जात असल्याने तीही बरोबर ठेवणे उत्तम. (आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे पारपत्र काढताना आयकर परतावा भरल्याची पावती/फॉर्म १६ लागतो अशी माझी खूप जुनी समजूत होती ती चुकीची ठरली. सध्या हा नियम बदलण्यात आला आहे का?)

३)पारपत्रासाठीची रांग मोठी असली तरी घाबरू नये, ती झटझट पुढे सरकते. दारातच एक व्यक्ती तुमची जुजबी माहिती विचारते नि तुमच्या अर्जावर एक शिक्का मारून कुठल्या खिडकीवर जायचे ते सांगते. मग त्या खिडकीसमोर काही खुर्च्या असतील तिथे बसा किंवा गर्दी असेल तर खुर्च्या संपल्यावर त्यामागे लोक उभे असतील त्या रांगेत उभे रहा. हळूहळू खुर्च्यांवरील लोक पुढे सरकतात नि उभे लोक खुर्च्यांवर बसतात. तुमचा क्रमांक आला की अर्ज द्या, मूळ कागदपत्रे तयार ठेवा. ती पाहिली नि सगळी कागदपत्रे व्यवस्थित असतील तर लगेच १००० रू मागितले जातील, ते द्या, तुमचे पासपोर्टचे अर्धे काम झालेच म्हणून समजा! ३ आठवड्यांनी तुमच्या स्थानिक पोलिस स्टेशनात जा, तिथे तुमची ओळख पटवा, की २ आठवड्यात पासपोर्ट घरी!

ता.क. पुणे पासपोर्ट कार्यालयात दुचाकी गाडी लावण्यासाठी एका तासाला पाच रू असा भरभक्कम दर आहे, पैसे वाचवायचे असतील तर तुम्ही जवळच इंदिरा गांधी मुक्त विद्यापीठाच्या आवारात कमी दराने गाडी लावू शकता!

कुठल्याही एजंटाच्या मदतीशिवाय पारपत्र काढण्यासाठी तुम्हाला शुभेच्छा!